Yoga balansoefeningen
waarom je niet altijd stil wil staan in de boomhouding
Laatst gaf ik weer eens een kinderyogales. Ik was nog niet aan de les begonnen en een aantal kids stonden al in boomhouding. “We gaan toch yoga doen?”
Ik denk dat de boomhouding misschien wel een van de meest bekende houding is uit de yoga. Boomhouding, in Sanskriet Vrksasana (Vrksa = boom, asana = houding) is een van de balans oefeningen uit de yoga.
Wat is dat toch met de boomhouding? En waarom zien we in de yogawereld zoveel foto’s van iemand die strak in deze houding staat?
Ik zeg: “mooi staan in boomhouding is niet interessant”. Het interessante zit hem namelijk in hoe je jezelf in balanshoudingen, of evenwichtsoefeningen, kan uitdagen. Dáár zit je ontwikkeling, zowel voor je mind als je lichaam.
Bij het balanceren, het zoeken naar evenwicht, ontwikkel je veerkracht om mee te bewegen. En niet alleen fysiek maar ook mentaal. Want zeg nou eerlijk: het leven is toch ook niet zonder hobbels? Het leven is niet een glad oppervlak (niet letterlijk en niet figuurlijk) waarop jij beweegt. Door veerkracht lukt het je beter mee te bewegen met alles wat er op jouw pad komt.
In dit blog vertel ik je over:
Wat je op fysiek niveau eigenlijk nodig hebt om te kunnen balanceren
Proprioceptie (hierdoor voel je waar jouw lichaam zich bevind in de ruimte)
Ben je er klaar voor?
Balanceren op fysiek niveau
Balanceren op fysiek niveauIk ga je kort meenemen in wat er op fysiek niveau allemaal bij balans komt kijken. Vanuit een bewegingswetenschappelijk perspectief. Ik ben geen wetenschapper. Maar omdat yoga ook een bewegingselement in zich heeft, vind ik het mijn taak om deze wetenschap ook te bestuderen. Hopelijk vind je het net zo interessant als ik, want je lichaam is een bijzonder geheel van verbindingen en samenwerkingen.
Wat heb je nodig voor balans?
je zicht/ogen
vestibulair systeem
sterke benen
Je zicht/ogen
Wist je dat je je ogen nodig hebt voor balans? Zicht is een belangrijk onderdeel om balans te houden. Je weet daarmee waar je bent, wat er om je heen is en of er gevaarlijke situaties zijn. Je hebt je ogen nodig voor de registratie naar je brein.
Probeer dit maar eens:
Kom staan.
Neem je armen mee omhoog terwijl je op je tenen komt.
Kom weer langzaam terug op je voeten.
Herhaal dit een aantal keer.
Als het goed is voelde je al dat je al actief bezig bent met balans te houden, ook op twee voeten.
Doe nu de oefening nog eens. Maar sluit deze keer je ogen als je op je tenen bent. Kom terug op platte voeten en open je ogen. In deze video kun je samen met mij de oefening doen.
Hoe was dit voor jou?
Je ogen zijn belangrijke ‘waarnemers’ voor je brein en je vermogen om evenwicht te houden. Oogoefeningen zijn dus heel goed om te doen.
Vestibulair systeem
Je vestibulair systeem is je zintuigencomplex wat gegevens verzamelt over beweging en balans. Ook je evenwichtsorgaan hoort hierbij. Dit evenwichtssysteem speelt een belangrijke rol in het behoud van evenwicht en stabiliteit, oriëntatie in de ruimte (“priopriocepte”, hierover later meer) en blikstabiliteit.
Sterke benen en voeten
Om balans te houden heb je stabiliteit nodig. Stabiliteit is balans-controle. Stabiliteit in beweging begint bij sterke benen, en dan zeker ookje voeten. Maar ook je enkels, knieën, heupen en bekken geven stabiliteit. Wil je hier mee over weten? Lees het blog over de Berghouding in de yoga.
“Stevig in je schoenen staan” kan je dus letterlijk nemen. Je voeten zorgen voor een belangrijk deel van je stabiliteit. Het is van belang om je voeten gezond te houden. Je voet bestaat uit 26 botten, 33 gewrichten en 19 spieren. Door bijvoorbeeld op blote voeten te bewegen blijven de spieren in je voeten gezond. Maar er zijn ook veel voetoefeningen die je kan doen. Als online member kan je deze sessie doen: sterke en mobiele enkels.
Je voet heeft de meeste zenuwuiteinden van je hele lichaam. Deze sturen informatie naar je brein. Je voeten voelen waar je op staat. Ze sturen informatie over de grond naar je hersenen zodat je gewrichten, spierspanning en je evenwichtssysteem zich hierop kan aanpassen. Dit is vitaal voor de algehele structuur van je lichaam.
Deze ‘zenuwverbindingen’ kan je onderhouden door regelmatig deze verbinding te leggen. Ook wel bodymaps genoemd: de relaties tussen je lichaamsdelen en je brein. Sommige zijn heel gedetailleerd en goed verbonden, zoals je hand. Sommige zijn niet zo duidelijk. Probeer maar eens alleen je middelste teen te bewegen. Deze bodymaps kunnen verbeterd worden door focus en aandacht.
Een oefening voor het stimuleren van de verbinding tussen voet en brein
Kijk naar je voeten Neem echt even de aandacht. Leg die verbinding.
Spreid nu al je tenen.
Herhaal een aantal keer.
Probeer dan elke teen afzonderlijk te bewegen.
Doe deze oefening vaker en je zal steeds meer merken dat de verbinding naar je voeten en de beweeglijkheid toeneemt.
Proprioceptie in yoga
“Proprioceptie of positiezin (ook wel kinesthesie genoemd) is het vermogen van een organisme om de positie van het eigen lichaam en lichaamsdelen waar te nemen. Het woord “proprioceptie” komt van de Latijnse woorden proprius (zelf/eigen) en perceptie (waarneming)” Bron wikipedia.
Wat is proprioceptie nu eigenlijk? Wat is het belang hiervan? Wat is de connectie met yoga? Proprioceptie is het vermogen om je lichaam en lichaamsdelen waar te nemen in de ruimte, en het vermogen om prikkels/informatie door te geven. Je bent je er misschien niet bewust van maar jouw brein ‘weet’ waar jou lichaamsdelen zijn ook als je ze niet ziet.
Een kleine oefening:
Breng je armen voor je op schouderhoogte. Blijf nu kijken naar het punt boven je handen. Blijf naar dat punt kijken (recht voor je) terwijl je armen uit elkaar beweegt. Er komt een punt dat jouw handen/armen niet meer direct zichtbaar zijn. Maar toch voel je ze, en ‘weet’ je waar ze zijn toch?
Proprioceptie is belangrijk voor je motoriek en balans. Het is belangrijk om dit te blijven trainen. Want ook als je ouder wordt heb je dit nodig.
Interoceptie in yoga
In yoga, een beoefening van bewustzijn, keer je vaak naar binnen. Dit noem je interoceptie, het vermogen om te waarnemen van binnenuit.
Door je bewustzijn in je lichaam te leggen, wat we in yoga doen, werk je dus veelal aan interoceptie. In balanshoudingen voel je jouw lichaam in de ruimte. Je traint dus ook je brein, het deel wat zich bezighoudt met proprioceptie. Ik noem dit je mind-body-connectie. Je brein en je lichaam zijn niet los van elkaar te zien.
Stil staan in boomhouding
Kan je lang stilstaan in boomhouding? Good for you … maar je bent toch niet altijd in balans? Juist het zoeken naar balans helpt je in balans te komen ’én op de meer uitdagende momenten in balans te blijven. Die boomhouding is anders ook maar saai hè.
Daag jezelf soms een beetje uit. Het helpt je op latere momenten je balans te houden, fysiek en mentaal. Zwaai eens met je armen, kijk eens rond in de boomhouding. Ga op een kussen staan of op een blok.
Ik ben niet tegen stilstaan in balanshouding hoor. Soms is het goed om je focus te vinden en je spreekt je doorzettingsvermogen aan. Door je lichaam en je mind te focussen vind je soms ook een rustmoment.
Dan wil ik het nog even hebben over dat been zo hoog mogelijk tegen je andere been. Want is dat wat het een ‘mooie boomhouding’ maakt? NEE! Vaak moet diegene haar of zijn voet met behulp van je hand tegen het bovenbeen plaatsen. De bewegingsruimte heeft ook te maken met de bouw en mobiliteit van het lichaam. Dit is voor iedereen anders.
Begin gewoon met de bewegingsruimte die jij voelt. Hef eerst je knie. Dit hoeft ook niet echt hoog te zijn, houd je bekken neutraal en laat je rug niet meebewegen (compenseren). Draai dan je knie naar buiten en plaats ergens je voet tegen je andere been. Je kunt ook je voet op je andere voet zetten of een teen aan de grond houden.
Geen enkele yogahouding gaat er om hoe het er uit ziet aan de buitenkant. Het gaat om hoe het in jouw lichaam voelt, hoe het in je mind voelt en wat het doet voor jou. Dus vraag jezelf af: waarom wil je de boomhouding doen?
Mindfulness met balanshoudingen
Wat gebeurt er in jouw hoofd als je met balanshoudingen bezig bent? Dat is interessant. Welke (niet helpende) gedachten heb je. Bijvoorbeeld “zie je wel, ik kan het niet”. En kun je afstand nemen van die beperkende gedachten?
Kun je accepteren hoe het op dat moment is? Kun je accepteren dat je uit de houding valt? Weer opnieuw begint, en opnieuw, opnieuw en weer opnieuw. Ik lach er om als ik weer eens uit een houding omval, en ja ook als ik aan het lesgeven ben. Zolang je je in een veilig omgeving bevindt, met fijne mensen om je heen dan is dat helemaal oké. Het levert ook grappige momenten op. Yoga mag ook luchtig zijn.
Door balanshoudingen te doen raakt het dus ook deze mindfulness thema’s: acceptatie, veerkracht, veiligheid en stabiliteit (ook in je mind).
Mogelijke balanshoudingen in yoga
Welke yogahoudingen kun je doen voor het trainen van balans of evenwicht?
Ik noemde al eerder oog- en voetoefeningen. Daarnaast is het ook zaak om je benen te trainen met bijvoorbeeld lage en hoge squats, hurkzit en lunges.
De wat meer traditionele yogahoudingen die je evenwicht aanspreken zijn: boomhouding, halve stoelhouding (ook wel figuur 4-houding genoemd), adelaarshouding en krijgerhoudingen. En als je bij mij yogales volgt dan gaat het niet om hoe deze houding eruit ziet. Dus laat je niet afschrikken door de namen of de plaatjes als je gaat googelen.
Your natural flow yoga is er voor gewone mensen. Beginnend, ervaren, lenig of niet lenig ... iedereen is welkom. Met online yoga blijf je lekker thuis. Je kan op elk moment een passende sessie aanzetten.
De yogasessies zijn gevarieerd, zowel dynamisch, actief als ontspannen. Mindfulness, meditaties en beweegsessies: je vindt ze allemaal bij Your natural flow. Gewoon in het Nederlands. Vanaf 15euro per maand ben je al lid.
Dit vind je misschien ook interessant om te lezen:
